Binicilik Okulu - Türkiye'nin At ve Binicilik Platformu

Atların Yürüyüş Şekilleri – Adeta, Süratli, Dörtnal

Önerilen
Çankırı Omar Çavuş Çiftliği
HH82+92 Yukarıyanlar/Eldivan/Çankırı, Türkiye
Başkent Binicilik Kulübü
BALLIKPINAR MAH. BALLIKPINAR KÜME EVLERİ NO :231, Ballıkpınar, 06830 Gölbaşı/Ankara, Türkiye

Atların yürüyüş şekilleri; adeta, süratli ve dörtnal olmak üzere üç çeşittir. Bu üç yürüyüşün atın topluluk derecesine göre uzayıp kısalan adım ve sıçrayışları vardır. Her üç yürüyüş kararında, atın topluluk derecesine göre, mesafe alıcı adımlar ne kadar uzasa veya kısalsa yürüyüş temposunun aynı kalmasına, temponun değişmemesine, büyük bir itina gösterilmelidir.

Adeta

atların yürüyüş şekilleri - adeta at yürüyüşü
atın adeta yürüyüşü

Her ayağın ayrı ayrı bastığı, dört zamanlı, uçucu olmayan bir yürüyüştür. Misal olarak at ön sağ ayağı ile adetaya başlarsa bunu ard sol ayak, ön sol ayak, ard sağ ayak sırasıyla takip eder.

At, ard sağ ayağı ile adetaya başlarsa bunu ön sağ ayak, ard sol ayak, ön sol ayak, ön sol ayak sırasıyla takip eder.

Dizginde orta kararlı bir adetada, ard ayaklar takriben ön ayakların izlerine basar. Uzun dizginle yapılan orta veya uzun adetalarda atların ard ayakları ön ayakların izlerinin ilerisine basarlar. Bu itibarla ard ayak yere basmadan aynı yandaki ard ayak yerden kesilmiş olmalıdır. Hal böyle olursa ve mesela ard sağ ayakla adeta yürüyüşüne başladığına göre, at:

  1. İki ön ayağıyla ard sol ayağına,
  2. Ön sol ard sol ayaklarına,
  3. Ön sol ve her iki ard ayağına,
  4. Ön sol, ard sağ ayağına,
  5. İki ön ayağıyla, ard sağ ayağına,
  6. Ön sağ ve ard sağ ayağına,
  7. İki ard ayağıyla ön sağ ayağına,
  8. Ön sağ ayağıyla ard sol ayağına,

istinat etmek suretiyle 8 an içinde 4 defa 4 ayağına, 4 defa da iki ayağına dayanmış olur.

Atın Adeta Yürüyüşü Nasıl Yapılır?

Adeta yürürken, dizginde bulunan atına, binici hafifçe dizgin serbestisi vermek suretiyle baldır ve beliyle ileri doğru sürer, adeta yürüyüşü mesafe alıcılık itabariyle, orta, uzun ve toplu olarak üçe ayrılır.

Orta adeta

Canlı, mesafe alıcı ve tempolu olmalıdır. Bu kararda ard ayak hemen hemen ön ayakların izine basarlar. Bu esnada at, zorlanmaksızın hafifçe dizgine istinat etmiş olarak ileri yürümelidir.

Uzun Adeta

Bu kararda ancak uzun dizginle binilir. Uzun adetada at azami derecede mesafe alıcı adımlarla canlı şekilde yürümelidir. Ard ayaklar ön ayakların izlerinin bir hayli ilerisine basmalıdır.

Toplu Adeta

Atın boynu eğitim derecesine uygun düşecek derecede yükselir. Kalçalar göze çarpacak kadar faaldirler. Ayakların basış sırası normal adetadaki gibidir. Atın bütün mafsalları daha fazla bir bükülüş içinde bulunduklarından adımlar yüksektirler. Bu sebeple orta kararlı adetaya nazaran daha az mesafe alıdıdırlar. Ard ayaklar ön ayakların izlerinin gerisine basarlar. At hafif fakat emin bir istinat ile yürür.

Süratli

süratli yürüyüş şekilleri nelerdir? süratli nasıl gidilir
atın süratli yürüyüşü

İki zamanlı uçuş anı olan bir yürüyüş çeşididir. İleri harekette çapraz ayaklar aynı anda yerden kesilirler ve aynı anda yere basarlar. İleri hareket için ilk defa yerden kesilen çapraz ayaklar diğer ayakların yerden kesilişinden sonra yere bastıklarından at bir an tamamen boşlukta uçar. Misal olarak at ön sağ ard son çapraz ayaklarıyla harekete geçmişse;

  1. Ön sol ve ard sağ ayakları yerdedir,
  2. Dört ayağı yerden kesilmiştir,
  3. Ön sağ ve ard sol ayakları yerdedir,
  4. Dört ayağı yerden kesilmiştir.

Atın Süratli Yürüyüşü Nasıl Yapılır?

Atı süratliye kaldıran yardımlar adetaya kaldırıldığı zaman kullanılan yardımların aynıdır. İyi terbiye edilmiş bir ata binen binici, atının emplüsiyonlu, tempolu ve vezin kararı muhafaza ederek doğru bir baş boyun vaziyeti ile hafifçe dizgine istinat etmiş olduğu halde geveleyerek yürüyüşe devam etmesine dikkat ve itina eder.

Yürüyüşü açmak icap ettiği zaman baldırlar tereddütsüz atı ileri sürerler. Bulunulan yürüyüş kararından daha açık yanı daha mesafe alıcı bir yürüyüş kararına geçiş, sallantısız, tereddütsüz, akıcı olmalı, baldırlar çarparak değil sıkarak atı sürmelidir. Atın ağzı ile binicinin eli arasında mevcut olması gereken istinadın kaybolmamasına itina gösterilerek dizgine hafif bir serbesti verilmelidir. Adımlar derhal daha mesafe alıcı olmalı fakat tempo değişmemelidir. Adımlar acelecilik göstermemelidir. Adımların mesafe alıcılığı arttıkça binici atla beraber olmaya dikkat etmelidir. Aksi takdirde hareketin gerisinde kalır.

Hafif Süratli

Binicinin vücudunun ağırlığının atın sırtına ve bütün mafsallarına olan tesirini ehemmiyetli derece azaltır. Atın nefes almasını, ardlarını karın altına sürülmesini kolaylaştırır. Adi süratliye kıyasla biniciyi daha az yorar.

Bu biniş şeklinde binici atın he adımında eyerde oturmaz. Aksine dizlerine üzengi demirine istinat ederek, iki zamanlı bu yürüyüşün, bir zamanında eyerden kalkar, bunu takip eden adımda kaynakları ileri sürülmüş olarak hafifçe eyere oturur. Atın çapraz ayakları meselâ ard sağ ön solayaklar, yerden kesildiği anda binici vücudunun üst kısmını eyerden keser ve yere basarken tekrar eyere koyar. Böylece binici her defasında bindiği yana göre, sağ veya sol ard ayak yere basarken eyere oturursa ard sol ayak üzerine hafif süratli yapıyor denir.

Hangi ard yağın yerden kestiği aynı anda ileri harekete geçmesi sebebiyle, aksi taraftaki omuzun ileri fırlamasından anlaşılır. Manejde ata binerken daime iç ard ayak üzerine hafif süratli yapılır. Zira, özellikle köşelerden geçerken meydana gelen dönüşlerde iç baldırla iç ard ayağı daha fazla ileri bastırmak mümkün olabileceği gibi, bu dönüşler sırasında at daha kolaylıkla ve muvazenede olarak vücudun ağırlığını iç ard ayağına yükleyebilir.

Her iki yan üzerinde hafif süratli yapıldığında aynı rahatlık ve kolaylık fark edilecek olursa bu durum atın her iki yanının aynı derecede çalıştırılmış olduğunu gösterir.

Hafif süratli yapılırken atın karışık adımlarla yürümesine müsade edilmemeli aksine dizginlerde hafif ve fakat emin bir istinat bulunmasına itina edilmelidir. Vücudun üst kısmı dikçe tutulmuş olduğu halde, her defa eyere otururken kalçalar ve kaynaklar ileri sürülür ve esnek diz mafsalı sayesinde baldırlar atın vücudu ile temas halini muhafaza ederler. Hafif süratlide de atı icabı veçhile ileri sürmek mümkün olur.

Bu biniş şekli esaslı şekilde talim edilmeli ve icabına uygun şekilde yapılmalıdır. Adi süratli yaparken eyerde bulunan binicinin sikletinin ileri sürücü tesiri, hafif süratlide baldırların esnek faaliyeti ve vücudunun üst kısmının tarif edilen şekilde kullanılması sayesinde telafi edilebilir.

Uzun ve devamlı binişlerde yan değiştirilmelidir. Mütemadiyen aynı yan üzerinde hafif süratli yapılırsa bu yan diğerine nazaran fazla hırpalanmış olur.

Süratli yürüyüşü çalışma süratlisi, orta karar süratlisi, uzun süratli ve toplu süratli olmak üzere tefrik olunurlar.

Toplu ve uzun süratli atın belkemiğine tıkanıksızlık ve bunun etrafındaki adalâtta yumuşaklık, toplanma ve uzama kabiliyeti isteyen kararlardır. Bu itibarla atın dresajının bir hayli tekâmül etmiş olması gerekir.

Dörtnal

dörtnala gitmek

Birbirlerini takip eden sıçrayışlardan meydana gelen bir yürüyüştür. İki sıçrayış arasında bir uçuş anı vardır. Yani iki sıçrayış  arasında bir an atın dört ayağı da yerden kesilmiş bulunur.

Dörtnal sıçrayışlarında, ön ve ard ayaklar birbirlerinin hizasına basmazlar. At hangi yanla dört nal yapılıyorsa, o yanın ard ayağı da ön ayağı da diğer aynın ön dört ve ard ayaklarından daha ileride bir ize basarlar. Böyle olduğu içindir ki dört nal yürüyüşü sağ yan ve sol yan diye ayırt edilir. Dörtnaldaki  uçuş anından sonra evvelâ dış ard ayak bunu takriben ve aynı anda dış ön ayakla iç ard ayak ve nihayet iç ön ayak yere basarlar.

Anlaşılacağı üzere doğru ve düzgün dörtnal hareketi 3 zamanlıdır. Misal olarak at sağ yanla dört nal yaptığına göre bu 3 zaman içindeki 6 safha şöyledir.

  1. Ard sol ayak yered, diğer ayaklar yerden kesilmiştir.
  2. Yalnız ön sağ ayak havadadır, diğer ayaklar yerdedir.
  3. Ön sol ve ard sağ ayak yerdedir.
  4. Ard sol ayak yerden kesilmiştir, bütün diğer ayaklar yerdedir.
  5. Yalnız ön sağ ayak yerdedir, diğer bütün ayaklar yerden kesilmiştir.
  6. Bütün ayaklar yerden kesilmiştir.

Atla Dörtnala Nasıl Gidilir?

Dörtnala kaldırmak için binici aşağıdaki hususları uygulamalıdır.

  • At önce dizgine alınır. Daha sonra iç tarafa hafif bir baş vaziyeti verilir.
  • İç baldır kolan üzerinde çalışarak iç ard ayağın daha fazla ileri basmasını sağlar. Böylece atın içinde bulunduğu yürüyüş nev’i değiştirilir ve dörtnala icbar olunur.
  • Bu esnada dış dizginde bir yarım alıkoyma yapılarak dış ard ayağın ileri basışı tahdit olunur. Dış baldır kolan gerisinde tutularak tahdit edici şekilde kullanılır.
  • Binicinin ağırlığı bir miktar iç kaynak üzerine verilir. Oturuş yine de sakin ve muntazam bulunur.
  • Atın bir iz üzerinde dörtnal yapmasına çok dikkat edilmelidir. At ilk dörtnal sıçrayışını yapar yapmaz binici dizginlerle vereceği hafif bir serbestisi atın bu sıçrayışını kolaylaştırır ve hemen arkasından ağırlık ve baldır yardımlarıyla dörtnal dörtnal sıçrayışlarını akıcı bir tempoya getirir.
  • Vücudun üst kısmı dörtnal hareketine uymalıdır. İç kaynak hafifçe ileri sürülmeli. Binicinin dış omzu atın dış omzuna paralel bulunmalıdır.

Dörtnala kaldırış ne kadar yumuşaklık ve sakin yapılırsa, dörtnalın devamı daha büyük bir rahatlık ve yumuşaklık içinde cereyan eder.

  • Dörtnal yürüyüşü esnasında esnek ve yumuşak bir oturuşla atın hareketlerine uyulmalıdır.
  • Atın tepesinden kuyruğuna kadar uzanan koridor tıkanmamalı ve atın sırt adalatındaki faaliyet rahatsız edilmemelidir.
  • Binicinin diz ve topuk mafsallarının yumuşaklık ve esneklikleri devam etmelidir.
  • Dörtnal yürüyüşü sırasında binicinin bel kemiği yay gibi açılıp kapanmalıdır. Ancak bu suretle kaynak sürülebilir. Bel kemiği esnek ve yumuşak tutulamadığı takdirde binicinin kaynakları eyeri dövecek ve yumrukları sertleşecektir

At yanlış ayak üzerinde dörtnala kalkarsa alıkoymalı, süratli, adeta veya duruşa geçilmeli, doğru tanzim edilmeli, yeniden vaziyet verilmeli, uygun an geldiği hissedildiği zaman tekrar dörtnala kaldırmaya teşebüs edilmelidir.

Dörtnala adeta veya süratliden kalkılır. Dörtnala kaldırmaya yeni başlandığında, daire üzerinde veya manejde küçük yolun ilk köşesinden yararlanıldığında başarılı olma ihtimali artar. Bundan sonra uzun yolun ilk köşesinde tecrübe edilmelidir.

Dörtnal yürüyüşü çalışma kararı, orta, uzun ve toplu dörtnal olarak ayrılır. Dörtnal yürüyüşün uzatılması, aheste, yumuşak ve akıcı bir şekilde istenilmelidir. İleri sürücü tesirler (mahmuz vb) birden bire uygulanmamalıdır.

Yürüyüş kararı uzatıldığında, binicinin oturuşu yumuşamamalı ve binici oturuşunu atın hareketine uydurmalıdır. Atın ağzı ile kendi eli arasında devamlı ve emin bir istinadın bulunmasını sağlamalı ve bu istinat bir dayanma halini aldığında yarım alıkoymalarla tabii hale getirmelidir.

Dörtnal sıçrayışlarını (fule) kısaltmak için binici telâş göstermemeli, yavaş yavaş yapmalıdır. Sıçrayışları (fuleleri) kısaltmak, ileri sürücü tesirleri şiddetlendirmek suretiyle ardları daha fazla karın altına sürüp kalçaları daha fazla bükmek ve yarım alıkoymalarla ön kısım üzerindeki yükü ard ayaklara yüklemek suretiyle yapılır.

Alıkoymak ve tekrar serbestiyet vermek suretiyle yapılan yarım alıkoymalar atın sıçrayış temposuna uygun düşmelidirler.

At ardlarını sürüp, kalçalarını büküp ön kısmı yükseltince yumrukların faaliyeti son bulmalı ve pasif kalmalıdırlar. Baldırlar sıçrayış temposuna uygun düşecek şekilde, iç ard ayak yerden kesilirken, yapacakları muntazam sürüşlerle sıçrayışların muntazam ve emplüsyonlu olarak devamını temin ederler.

Toplu dörtnalda da, art ayakların kuvvetli, esnek, çevik ve hevesle faaliyette bulunduklarını binici kaynaklarıyla hissetmiş olmalıdır.

Yukarıda tarif edilen toplu dörtnala erişildikten sonra dizginlerin karşı koyucu tesirlerine son verilmez, hâlâ bu tesire devam olunursa, toplu dörtnal ardların sürüklenmesi suretiyle, dört zamanlı, hatalı bir dörtnal yapılır.

Dörtnaldan süratliye veya adetaya geçiş emin, akıcı ve asla dizgine abanmadan olmalıdır. Alıkoyma tatbikatı sırasında atların omuzlarının hafifçe içeriye aldırılması şayanı tavsiyedir.

Aksi dörtnal toplu dörtnal kararlı ile yapılır. Alelâde şekilde dörtnalda ayak değşitirtmek için binici, atı adetaya indirir. Bu yeni yana uygun düşecek şekilde oturur, yeni yanla dörtnala kaldırmak için lüzumlu baş vaziyeti aldırır ve iki üç adım içinde yeni yanla dörtnala harekete devam eder.

İlgilinizi Çekebilir